Gabriel Podoski

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	27 września 1767
Miejscowość	Warszawa
Konsekrator	Kajetan Ignacy Sołtyk
Współkonsekratorzy	Antoni Kazimierz Ostrowski; Hieronim Antoni Szeptycki
Konsekrowani biskupi
Antonin Kornel Przedwojewski	1768

Gabriel Podoski
	Prymas Polski i Litwy
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data i miejsce urodzenia	17 marca 1719 ; Stary Podoś
Data i miejsce śmierci	3 kwietnia 1777 ; Marsylia
	Arcybiskup gnieźnieński
Okres sprawowania	1767–1777
	Prymas Polski
Okres sprawowania	1767–1777
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	28 lipca 1743
Sakra biskupia	27 września 1767
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Gabriel Jan Podoski herbu Junosza (ur. 17 marca 1719 w Podosiu, zm. 3 kwietnia 1777 w Marsylii) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, konsyliarz Rady Nieustającej od 1776 roku^[2], prepozyt krakowskiej kapituły katedralnej w latach 1754-1767^[3], opat komendatoryjny paradyski, tyniecki i miechowski w 1775 roku^[4], kapelan konwentualny maltański ad honorem (w zakonie po 1745 roku)^[5].

Życiorys

Był synem Mikołaja Podoskiego i Marianny z Rokitnickich^[6]. Po nauce w Kolegium Jezuitów w Braniewie, w 1739 rozpoczął wraz z bratem Franciszkiem studia w kolegium pijarów w Rzymie^[6]. W 1742 uzyskał niższe święcenia duchowne, został doktorem obojga praw na Akademii Krakowskiej. 28 lipca 1743 przyjął święcenia kapłańskie. Złośliwi utrzymywali, że wtedy odprawił jedyną mszę w swoim życiu podczas prymicji. Prowadził świecki tryb życia, ubierając się po francusku i otaczając kobietami (prawdopodobnie był ateistą).

Był stronnikiem Augusta III (pełnił funkcję kanclerza królewiczów Franciszka Ksawerego i Karola Krystiana). W 1757 został pisarzem wielkim koronnym^[7]. W 1759 został referendarzem wielkim koronnym. Był wrogiem Familii i Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po prawdopodobnym otruciu przez Rosjan prymasa Władysława Łubieńskiego został w 1767 z poparciem Rosji jego następcą, stając się bezwolnym narzędziem w rękach posła rosyjskiego Nikołaja Repnina. Ten miał odsłonić prawdziwe zamiary Katarzyny II wobec nowego prymasa: Trzeba, żebyś wkrótce został kardynałem, a potem papieżem, choćby to miało kosztować imperatorową 2 miliony dukatów^[8].

Od 1767 był członkiem loży masońskiej pod Cnotliwym Sarmatą. Był jednym z przywódców konfederacji radomskiej. W 1768 przyczynił się do uchwalenia przez sejm delegacyjny praw kardynalnych, i uczynienia z Rzeczypospolitej formalnego protektoratu rosyjskiego. 24 marca 1768 na Radzie Senatu głosował za wezwaniem wojsk rosyjskich w celu stłumienia konfederacji barskiej^[9]. W 1771 wycofał się z życia politycznego, swoje obowiązki państwowe przekazując biskupowi kujawskiemu Antoniemu Ostrowskiemu. Wyjechał z kochanką do Gdańska, a stamtąd do Marsylii, gdzie oboje zmarli w 1777 na skutek zatrucia pokarmowego^[10]. Trumnę do czasu pogrzebu złożono w kościele miejscowego opactwa. Szesnaście lat później zabalsamowane zwłoki Gabriela Podoskiego zostały przez rewolucjonistów wrzucone do wody w Starym Porcie.

W 1760 odznaczony Orderem Orła Białego, kawaler rosyjskiego Orderu św. Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania w 1768^[11]. W 1768 roku odznaczony rosyjskim Orderem św. Aleksandra Newskiego^[12].

Przypisy

↑ Krzysztof R. Prokop, Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), w: Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, t. 86, 2006, s. 314.
↑ Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 536.
↑ Jan Szczepaniak, Spis prałatów i kanoników kapituły katedralnej oraz kapituł kolegiackich diecezji krakowskiej (XVIII wiek), Kraków 2008, s. 14.
↑ Kolęda warszawska na rok 1775, [b.n.s]
↑ Jerzy Baranowski, Marcin Libicki, Andrzej Rottermund, Maria Starnawska, Zakon Maltański w Polsce, Warszawa 2000, s. 222.
↑ ^a ^b l, Gabriel Jan Podoski h. Junosza [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2018-01-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-06] (pol.).
↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 98.
↑ Biblioteka Polska w Paryżu, Rękopis 69 – relacja Stanisława Radzimińskiego dla Seyfferta z 16 września 1767
↑ Władysław Konopczyński: Konfederacja barska, t. I, Warszawa 1991, str. 46.
↑ AdamA. Zamoyski AdamA., Ostatni król Polski, EwaE. Horodyska (tłum.), AleksandraA. Zgorzelska (oprac.), Warszawa: Zamek Królewski. „Arx Regia”, 1994, s. 188, ISBN 83-7022-045-2, OCLC 749557160 .
↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 196.
↑ Бантыш-Каменский Н.Н. Списки кавалерам российских императорских орденов Св. Андрея Первозванного, Св. Екатерины, Св. Александра Невского и Св. Анны с учреждения до установления в 1797 году орденского капитула, 2005, s. 150.

Bibliografia

Marceli Kosman, Między tronem a ołtarzem, Poznań, 2000, ISBN 83-7272-017-7

Linki zewnętrzne

Catholic-hierarchy
Teki Gabryela Junoszy Podoskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, zbiór dokumentów, w tym diaruszy sejmowych, w 6 tomach, Poznań 1854 - 1862, wydawca Kazimierz Jarochowski

[1] Krzysztof R. Prokop, Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), w: Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, t. 86, 2006, s. 314.

[2] Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 536.

[3] Jan Szczepaniak, Spis prałatów i kanoników kapituły katedralnej oraz kapituł kolegiackich diecezji krakowskiej (XVIII wiek), Kraków 2008, s. 14.

[4] Kolęda warszawska na rok 1775, [b.n.s]

[5] Jerzy Baranowski, Marcin Libicki, Andrzej Rottermund, Maria Starnawska, Zakon Maltański w Polsce, Warszawa 2000, s. 222.

[:0-6] , Gabriel Jan Podoski h. Junosza [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2018-01-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-06] (pol.).

[7] Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 98.

[8] Biblioteka Polska w Paryżu, Rękopis 69 – relacja Stanisława Radzimińskiego dla Seyfferta z 16 września 1767

[9] Władysław Konopczyński: Konfederacja barska, t. I, Warszawa 1991, str. 46.

[10] AdamA. Zamoyski AdamA., Ostatni król Polski, EwaE. Horodyska (tłum.), AleksandraA. Zgorzelska (oprac.), Warszawa: Zamek Królewski. „Arx Regia”, 1994, s. 188, ISBN 83-7022-045-2, OCLC 749557160 .

[11] Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 196.

[12] Бантыш-Каменский Н.Н. Списки кавалерам российских императорских орденов Св. Андрея Первозванного, Св. Екатерины, Св. Александра Невского и Св. Анны с учреждения до установления в 1797 году орденского капитула, 2005, s. 150.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Prymasi Polski	Mikołaj Trąba (1417–1422) Wojciech Jastrzębiec (1423–1436) Wincenty Kot (1436–1448) Władysław Oporowski (1449–1453) Jan Sprowski (1453–1464) Jan Gruszczyński (1464–1473) Jakub z Sienna (1474–1480) Zbigniew Oleśnicki (1481–1493) Fryderyk Jagiellończyk (1493–1503) Andrzej Boryszewski (1503–1510) Jan Łaski (1510–1531) Maciej Drzewicki (1531–1535) Andrzej Krzycki (1535–1537) Jan Latalski (1537–1540) Piotr Gamrat (1541–1545) Mikołaj Dzierzgowski (1545–1559) Jan Przerębski (1559–1562) Jakub Uchański (1562–1581) Stanisław Karnkowski (1581–1603) Jan Tarnowski (1603–1605) Bernard Maciejowski (1605–1608) Wojciech Baranowski (1608–1615) Wawrzyniec Gembicki (1616–1624) Henryk Firlej (1624–1626) Jan Wężyk (1627–1638) Jan Lipski (1638–1641) Maciej Łubieński (1641–1652) Andrzej Leszczyński (1653–1658) Wacław Leszczyński (1659–1666) Mikołaj Jan Prażmowski (1666–1673) Kazimierz Florian Czartoryski (1673–1674) Andrzej Olszowski (1674–1677) Jan Stefan Wydżga (1677–1685) Michał Stefan Radziejowski (1687–1705) Stanisław Szembek (1706–1721) Teodor Potocki (1723–1738) Krzysztof Antoni Szembek (1739–1748) Adam Ignacy Komorowski (1749–1759) Władysław Aleksander Łubieński (1759–1767) Gabriel Podoski (1767–1777) Antoni Kazimierz Ostrowski (1777–1784) Michał Jerzy Poniatowski (1785–1794) Ignacy Krasicki (1795–1801) Ignacy Antoni Raczyński (1807–1818) Tymoteusz Gorzeński (1821–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Juliusz Józef Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1981) Józef Glemp (1981–2009) Henryk Muszyński (2009–2010) Józef Kowalczyk (2010–2014) Wojciech Polak (od 2014)
Prymasi Królestwa Polskiego	Franciszek Skarbek-Malczewski (1818–1819) Szczepan Hołowczyc (1819–1822) Wojciech Józef Skarszewski (1824–1827) Jan Paweł Woronicz (1828–1829) Aleksander Kakowski (1925–1938)
Prymasi Galicji i Lodomerii	Andrzej Alojzy Ankwicz (1815–1833) Franz Xavier Luschin (1834–1835) Franciszek de Paula Pisztek (1835–1846) Michał Lewicki (1848–1858)